اختلال طیف اتیسم (ASD)؛ نگاهی کوتاه به یک چالش پیچیده
اختلال طیف اتیسم (ASD)؛ نگاهی کوتاه به یک چالش پیچیده
اتیسم یک اختلال عصبی-تحولی است که عمدتاً در سه سال اول زندگی بروز می‌کند و با نقص در تعامل اجتماعی، ارتباطات کلامی/غیرکلامی و رفتارهای تکراری مشخص می‌شود. اتیسم یک «طیف» است؛ یعنی شدت و نوع علائم آن در افراد بسیار متفاوت است.
از نظر زیستی، اتیسم با اختلال در عملکرد شبکه‌های مغزی مرتبط است. ژنتیک نیز نقش مهمی دارد و بیش از ۱۰۰ ژن در بروز آن دخیل‌اند. برخی سندرم‌های خاص مانند X شکننده، با احتمال بالاتر ابتلا به اتیسم همراه هستند.
تشخیص عمدتاً بر پایه ارزیابی‌های بالینی و ابزارهایی مانند ADOS و ADI-R انجام می‌شود. با این حال، تفاوت‌های جنسیتی باعث شده تشخیص در دختران دشوارتر باشد، چون اغلب رفتارهای خود را پنهان یا تقلید می‌کنند.
درمان قطعی برای اتیسم وجود ندارد، اما مداخلاتی مانند رفتاردرمانی (ABA)، کاردرمانی، گفتاردرمانی و آموزش مهارت‌های اجتماعی می‌توانند به بهبود عملکرد و کیفیت زندگی کمک کنند.
در ایران، نبود خدمات تخصصی فراگیر، پوشش بیمه‌ای ناکافی و انگ اجتماعی از چالش‌های جدی پیش‌روی خانواده‌هاست. تقویت آگاهی عمومی، حمایت نهادهای دولتی و پیروی از اصول کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت (CRPD) برای تأمین حقوق این افراد ضروری است
